ایجاد پول توسط بانک به چه شکل انجام می‌شود؟

ایجاد پول توسط بانک به چه شکل انجام می‌شود؟

فرآیند ایجاد پول توسط بانک که به اصطلاح خلق پول نامیده میشه نوعی روند در علم اقتصاد هست که در جهت افزایش نقدینگی یک منطقه پولی (مانند منطقه یورو: منطقه یورو یک اتحادیه مالی، شامل 19 کشور اتحادیه اروپاست که یورو رو به عنوان پول رسمی کشور خود انتخاب کرده اند و بدین ترتیب منطقه پولی یورو شکل گرفته است) یا یک کشور شکل می گیرد.

حال این سوال برای شما پیش می آید که خلق پول چگونه صورت می گیرد؟ خلق پول به وسیله سیاست پولی انبساطی شکل می گیرد که در آن بانک مرکزی این امکان رو داره که با قرض دادن به موسسات مالی و بانک ها و یا خرید منابع مالی، پول جدید وارد چرخه اقتصاد کند.

میلتون فریدمن (Milton Friedman) آماردان، نویسنده و اقتصاددان اهل آمریکا بود که به مدت بیش از سی سال در دانشگاه شیکاگو تدریس می‌کرد. فریدمن بانک مرکزی رو قدرت اول برای خلق پول می دانست و بانک مرکزی رو به هلیکوپتری تشبیه کرد که می تواند پول رو بر سر جامعه بریزد.

اما در چند سال گذشته شرایط کمی فرق کرده و بانک های تجاری هم به خلق پول می پردازند در حالی که در گذشته بانک ها صرفا پولی که توسط بانک مرکزی ایجاد شده رو وام دهی می کردند. برخی افراد تصور می کنند که وام دهی توسط بانک های تجاری تاثیری بر حجم پول در اقتصاد نداره و با این وجود حجم کل پول اقتصاد کشور توسط دولت ایجاد شده، در حالی که توسط بانک های تجاری ایجاد شده است.

بدین ترتیب می توان گفت که خلق پول در وهله اول توسط بانک مرکزی و بعد با استفاده از شبکه های بانکی صورت می گیرد. ما در ادامه این مقاله از پارت ارتباط آوا قصد داریم تا به صورت کامل تری شما عزیزان رو با این مفهوم آشنا کنیم، پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

تاریخچه پول

در زمان های گذشته که هنوز مفهومی به عنوان پول در دنیا وجود نداشت مردم سراسر دنیا مبادله کالا به کالا می کردند. بدین صورت که ارزش یک کالا سنجیده می شد و آن کالا با کالای هم تراز خود تعویض می شد. اما با گذشت زمان و بروز مشکلات متعدد و همچنین پی بردن مردم به ارزش فلزات گرانبهایی مانند طلا و نقره مفهوم تازه ای به نام پول شکل گرفت و در گذر زمان به چندین شکل مختلف استفاده شد که در نهایت اسکناس ها چاپ شدند، اما اسکانس ها به خودی خود تنها یک کاغذ بودند و هیچ ارزشی نداشتند، به همین دلیل اسکناس ها با پشتوانه طلا چاپ شده و مورد استفاده قرار می گرفتند تا به امروز که وظیفه ایجاد و بسط پول بر عهده بانک مرکزی هست.

تا قبل از دهه 30 میلادی این دیدگاه در نظام بانکداری وجود داشت که بانک ها سازمان ها و موسساتی هستند که سپرده های مردم رو دریافت و آن ها را با نرخ بالاتر در اختیار وام گیرندگان قرار می دهند و در اصل به عنوان یک واسطه شناخته می شوند اما در دهه 60 افکار به این سمت کشیده شدند که صنعت بانکداری یک صنعت متفاوت در اقتصاد به شمار می رود و بانک ها این امکان رو دارند تا به وسیله سپرده های قانونی و یا ضریب پولی، پول خلق کنند که این نظریه به عنوان نظزیه سپرده قانونی در صنعت بانکداری ثبت شد.

خلق پول توسط بانکها چیست؟

معمولا زمانی که اسمی از پول به میان آورده می شود، افراد در ذهن خود به میزان مبلغ مورد نظر اسکناس تصور می کنند، اما در مفهوم پول بدین صورت نیست. در دنیای امروزی مفهوم پول متفات هست و در واقع پول رو می توان اعتبار در نظر گرفت. یعنی شما به ازای اعتبار خود میتوانید اقلام و خدماتی رو دریافت کنید.

به عبارت دیگر پول همان اعتبار هست و ماهیت فیزیکی ندارد. طبق آمار رسمی بانک مرکزی در سال 1395 تنها 3 درصد از پول موجود در اقتصاد به صورت فیزیکی (اسکناس) موجود هست و مابقی 97 درصد در دفاتر و کامپیوتر های بانک ها قرار دارند. بدین صورت بانک مرکزی ابتدا با چاپ اسکانس، باعث به گردش افتادن مقداری پول می شود و بعد این پول توسط سپرده گذاران و یا مردم نگهداری و یا اکثرا در بانک های مختلف سپرده گذاری می شوند.

و بدین ترتیب با ایجاد پول های جدید توسط بانک مرکزی بخشی از آن ها به صورت سپرده بانکی در اختیار بانک ها قرار می گیرد. با توجه به این مفهوم اگر مردم پول خود رو به صورت اسکناس نگهداری کنند در این صورت بانک ها منابع کمتری رو برای وام دادن و خلق پول در اختیار خواهند داشت.

مفهوم ایجاد پول

برای درک بهتر مفهوم بسط و ایجاد پول فرض کنید که ابتدا شخصی به مقدار a تومان از بانک وام درفات می کند، با دریافت وام توسط این شخص در مرحله اول کل منابع سیستم بانکی (Total Reserves) به همان اندازه a تومان افزایش می یابد. و همچنین مبالغی که بانک برای پرداخت وام به شکل ذخایر مازاد قانونی “Excess Reserves” (به سرمایه ای که بانک ها در نزد بانک مرکزی قرار می دهند ذخایر قانونی گفته می شود) یا ذخایر اضافی و همچنین سپرده های پول نقد در صندوق ها (Vault Cash) در اختیار داره هم به مقدار a تومان تغییر می کند. این تغییرات در قالب تراز نامه بانک بدین صورت نمایش داده می شوند:

• V: Vault Cash (صندوق نقدی)
• TR: Total Reserves (کل ذخایر)
• ER: Excess Reserves (ذخایر مازاد)
• RR: Require Reserves (ذخایر مورد نیاز)
• BR: Borrowed Reserves (ذخایر قرض گرفته شده)

خلق پول در واقعیت

همانطور که گفتیم حجم کلی پول موجود در اقتصاد یک کشور متشکل از پول رایج کشور و مقدار پولی که سازمان ها و مردم یک کشور به صورت سپرده های بانکی که سند تعهدات بانک مرکزی در قبال این افراد هستند تشکیل شده است. حال از بین این موارد 97 درصد این چرخه اقتصادی از سپرده های بانکی در بانک های تجاری و تنها 3 درصد وجه نقد در بین مردم تشکیل شده است.

امروزه در اقتصاد مدرن بخش اعظم سپرده های بانکی توسط بانک های تجاری صورت می گیرد. بانک های تجاری هم می توانند با استفاده از سپرده های بانکی وام های جدیدی رو بدهند و در نهایت خلق پول کنند. برای مثال در صورتی که شخصی از بانک وامی رو دریافت و صرف خرید یک مسکن بکنه، بانک مورد نظر حساب بانکی فرد رو به اندازه وام مسکن اعتبار می دهد و در این صورت خلق پول شکل می گیرد.

خلاصه مقاله و نتیجه گیری

ما در این مقاله از پارت ارتباط آوا به بررسی این مسئله که ایجاد پول توسط بانک به چه شکل انجام می‌شود و خلق پول چیست پرداختیم و سعی کردیم تا شما عزیزان رو با این مفاهیم آشنا کنیم. به طور کلی خلق پول به فرآیند ایجاد پول توسط بانک گفته می شود که در جهت افزایش نقدینگی یک کشور یا منطقه پولی صورت می گیرد.