تاریخچه پایانه های فروشگاهی در ایران
دستگاه های کارتخوان یا به عبارتی دستگاه پوز، دستگاه هایی هستند که برای انجام فرآیند ها و تراکنش های الکترونیکی مختلف به‌منظور پرداخت هزینه با کارت های بانکی و اعتباری مورد استفاده قرار می گیرند. دستگاه های کارتخوان از خطوط تلفنی، اینترنت و یا شبکه وای فای برای انتقال داده های موردنظر استفاده می‌کنند.
این دستگاه ها اصطلاحات صنعتی ترمینال، PDQ یا EFTPOS و در اصطلاحات عامیانه دستگاه پوز (Pos) و یا کارتخوان نامیده می شودند. امروزه این دستگاه ها به یکی از رایج ترین و ضروری ترین وسایل الکترونیکی تبدیل شدند که ما در زندگی روزمره خود استفاده می کنیم مانند دستگاه های تلفن هوشمند و یا رایانه ها. دستگاه های پوز از زمانی که کارت های بانکی پا به عرصه گذاشتند، شکل گرفتند اما در ابتدای فعالیت خود مورد استقبال قرار نگرفتند تا اینکه رفته رفته و با پیشرفت روزمره تکنولوژی مردم با توجه به نیازهای خود به استفاده از این دستگاه ها روی آوردند.
[html_block id=”16601″]
امروزه استفاده از این دستگاه ها به دلیل مزایا و قابلیت هایی مناسبی که دارند در کسب و کارهای مختلف و حتی در خرده فروشی ها هم مورد استفاده قرار میگیرند. این دستگاه ها تراکنش های مختلف ما رو در طول روز انجام می دهند و ما دیگر نیازی به انتظارهای طولانی برای دریافت و یا پرداخت نداریم اما تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که دستگاه های پوز از چه زمانی وارد دنیای ما شدند؟ ما در این مقاله از پارت ارتباط آوا قصد داریم تا به بررسی تاریخچه و پیدایش اولین دستگاه کارتخوان بپردازیم پس با ما تا پایان این مقاله همراه باشید.
پوز مخفف چیست؟
واژه پوز (Pos) در واقع مخفف واژه Point of sale به معنی نقطه ی فروش هست و فلسفه نامگذاری این دستگاه ها بدین صورت هست که پرداخت، نقطه به ثمر رسیدن یک معامله است. به همین خاطر دستگاه های پوز رو به این نام نامگذاری کردند. دستگاه های پوز همچنین به عنوان صندوق های فروشگاهی هم خطاب می شوند و این تعبیر به این علت هست که کلیه فعالیت های مالی یک مجموعه به وسیله این دستگاه کوچک صورت می گیرد.
تاریخچه دستگاه پوز
کارخانه وریفون (Verifone) یکی از اولین کارخانه‌هایی بود که در 1983 میلادی کارتخوان هایی رو تولید کرد که این کارتخوان ها شکل استاندارد دستگاه‌های کارتخوان امروزی رو داشتند. از سوی دیگر جورج والنر مجارستانی هم در سال 1982 میلادی تولید دستگاه‌های کارتخوان رو شروع کرد و در سال 1988 میلادی موفق شد تا با شرکت آمریکن اکسپرس قراردادی رو امضا کنه و دستگاه‌های خود رو در کشور ایالات متحده آمریکا به فروش برسونه. مدت ها بعد شرکت او با شرکت آمریکایی وریفون وارد رقابت بسیار نزدیکی شدند.
با ورود دستگاه های پوز یا همان پایانه های فروشگاهی تحول بسیار بزرگی در نظام بانکداری ایجاد شد و روش های جدیدی برای پرداخت ها ابداع شدند. تا قبل از به وجود آمدن دستگاه های پوز، افراد برای پرداخت مبلغ مبادلات خود، باید زمان های بسیار زیادی را در صف طولانی بانک ها سپری میکردند، اما با پیدایش این دستگاه ها این مشکل از میان رفت.
تاریخچه ورود دستگاه پوز به ایران
در سال 1350 حدود 6 دستگاه خودپرداز (ATM) وارد کشور شدند، اما این دستگاه ها هیچوقت مورد استفاده قرار نگرفتند و تنها دلیل این موضوع مناسب نبودن و فراهم نبودن زیر ساخت های بانکی کشور در آن زمان بود و این دستگاه ها تا دهه 70 از چرخه بانکی کشور کنار گذاشته شدند، اما با صدور کارت های عابر بانک توسط بانک ها در دهه 70، سیستم بانکی کشور دچار تحولات بسیار زیادی شد و دستگاه های خودپرداز در بین مردم جا افتادند.
بعد از استفاده های متعدد مردم از دستگاه های خود پرداز و کارت های اعتباری، بانک ها به فکر انجام اقداماتی در جهت تسریع امور بانکی و چرخه ی مبادلات افتادند و بدین صورت در سال 1376، 600 دستگاه پوز توسط بانک ملی ایران وارد کشور شد. اما با این حال هم به دلیل آماده نبودن زیرساخت های لازم دستگاه های کارتخوان مورد استقبال قرار نگرفتند و کمتر کسی بود که از این دستگاه ها برای پرداخت استفاده کند.
در سال 1398 با ایجاد زیر ساخت های مناسب بانکی، دستگاه های پوز به رشد چشمگیری رسیدند و در ادامه با ورود شاپرک در سال 1390، شاهد اوج گیری استفاده از دستگاه های پوز در کشور بودیم به طوری که استفاده از پول های نقد بشدت کاهش یافت و پرداخت ها با استفاده از کارت های بانکی و دستگاه های کارتخوان صورت گرفتند.
ضرورت به وجود آمدن شرکت های PSP
همونطور که گفتیم برای اولین بار در سال 1376 دستگاه های پوز وارد کشور شدند اما خیلی مورد استقبال قرار نگرفتند، چون نظام بانکی آماده ورود به این حوزه نبود و در آن زمان ظرفیت مدیریتی، فنی، فکری و نیروی انسانی متخصص در شبکه بانکی ما وجود نداشت. اما در اواخر دهه 70 دو شرکت سایپا کارت و ثمین کارت به این حوزه ورود پیدا کردند که توسط مدیران وقت شرکت های داده پردازی و ایز ایران تاسیس شدند. این دو شرکت با توجه به وجود مشکلات پرداخت، نیازهای جامعه رو شناسایی و شروع به صدور کارت کردند اما با مخالفت بانک مرکزی رو به رو شدند زیرا بانک مرکزی معتقد بود که این شرکت ها بانکی نیستند و نمی توانند در این حوزه فعالیت کنند و از طرفی بانک ها هم امکانات لازم رو برای بر عهده گرفتن نداشتند. پس باید شرکت هایی خارج از بانک ها ثبت می شدند، و از اینجا بود که شرکت های PSP در زیر مجموعه بانک ها شروع به فعالیت کردند.
